सास्तीका नालीबेली

dukheko-yuropa-himal‘मेरो हात पछाडिबाट बाँधेको भएर होला, भुक्क सुन्निएको थियो। म महिला प्रहरीसँग बेस्कन रोएँ। प्लिज मलाई जसरी हुन्छ नेपाल पठाउने व्यवस्था मिलाइदे। डोमिनिकन रिपब्लिकमा अलपत्र पारेर नछाडिदे।’ वैदेशिक रोजगारीको सिलसिलामा बेल्जियम पुगेकी म्याग्दीकी सुमित्रा घिमिरे सापकोटाले प्रहरीसामु गरेको अनुनय हो, यो। सुखद् भविष्यको कल्पना गर्दै युरोपका विभिन्न ११ मुलुक पुगेका नेपाली नागरिकको दुःखकष्टपूर्ण जीवनको शब्दचित्र हो– ‘दुखेको युरोप’।

सुरक्षित भविष्यको खोजीमा युरोप पुगेका २८ जना नेपालीसँग प्रत्यक्ष कुराकानी गरेर पुस्तक तयार गरेको लेखक ददि सापकोटाले खुलाएका छन्। ती नेपालीको दुःख आफ्नै देशको विमानस्थलबाट शुरु हुन्छ र उनीहरू आफन्तबाटै प्रताडित हुनुपर्छ। युरोप पुगेका नेपालीको प्रतिनिधि दुःखलाई लिपिबद्ध गर्न अघि सरेका सापकोटा स्वयम्ले सोही क्रममा पाएका दुःखकष्टको फेहरिस्त झनै लामो छ। त्यसैले यो एउटा सास्तीको कथा हो।

पैसा कमाउन वा अध्ययन गर्न विदेश पुगेका नेपाली आफूले त्यहाँ भोग्नुपरेको दुःख बताउन चाहँदैनन्। दुःख पाउनेले आफ्ना दुःख र त्यसका कारण स्पष्ट ढंगमा नबताइदिंदा अरु कैयौं नेपालीले दुःख पाउँछन्। तर, सापकोटाले दुःखको पाटोलाई यसरी उजागर गरिदिएका छन् कि, पुस्तक पढ्ने जो–कोही पनि युरोप जाने निर्णय गर्नुअघि दुई पटक सोच्न बाध्य हुन्छ। उनले विदेशिन चाहनेका लागि लगाएको यो एउटा गुन नै हो।

किताब दुखेको युरोप

लेखक ददि सापकोटा

सम्पादन विनोद ढुंगेल

प्रकाशक साङ्ग्रिला पुस्तक प्रालि

पृष्ठ ३९२+२८

मूल्य रु.३९९

युरोपका जुनसुकै मुलुक पुगेर जतिसुकै कष्टकर काम गरे पनि स्वदेश फर्कने नेपालीका गालामा लाली चढेको देखिन्छ नै। त्यहाँको स्वच्छ हावापानी तथा राम्रो खानपानले अधिकांश नेपालीमा शारीरिक परिवर्तन आएको पाइन्छ। तिनका अन्तरमनको अपमानबोध तथा दुःख भने बाहिरी आँखाले देख्न सकिन्न। त्यो देख्न नसकिएको पाटोलाई अक्षरमा उतारेका छन्, सापकोटाले। उनका अनुसार, विदेशी भूमिमा कष्ट भोग्नेले जसरी आफ्ना कथा सुनाए, त्यसरी नै लिपिबद्ध गरियो। कतिपयको वास्तविक नाम र तस्वीर राखिएको छ भने कतिपयको नाम, थर फेरिएको छ।

यो किताबमा अष्ट्रिया, जर्मनी, डेनमार्क, नेदरल्याण्ड्स, पोर्चुगल, फ्रान्स, बेलायत, बेल्जियम, स्पेन, स्वीट्जरल्याण्ड, हङ्गेरी पुगेका नेपालीको कथा छ। ती सबैजसो नेपाल फर्कने चाहना राख्छन् र विदेशी भूमिमा सुखी नेपाली भेट्न मुश्किल पर्ने तथ्य पुस्तकले अघि सारेको छ। पाठकले ‘जीवनको दर्दनाक दुष्चक्र’ की रोजी अधिकारी, ‘रौंभन्दा धेरै सौता’ की टीका छन्त्याल, ‘अ प्रिन्सेस इन एक्जाइल’ की बद्रीमाया शाही र ‘जनै छिनाल्दाका अनुभव’ का गङ्गाराम तिम्सिनालाई बिर्सन सक्दैनन्।

स्वदेशमा ‘सहयोगी र कृतज्ञ’ मानिएका नेपाली विदेशी भूमिमा उभिएपछि असहयोगी मात्र होइन ठग समेत बनेका सन्दर्भले पाठकलाई विस्मित पार्छ। परदेशमा दुःख–अप्ठेरोमा परेका नेपालीलाई उद्दार गर्ने उद्देश्यले स्थापित कतिपय नेपाली राजदूतावास यो कर्तव्यमा उदासीन बनेका सन्दर्भले सरकारको ध्यानाकर्षण गर्ला भन्ने आशा गर्न सकिन्छ। पुस्तकमा समेटिएका हरेक पात्रको कथा मर्मस्पर्शी छ। पत्रकार समेत रहेकाले पनि हुन सक्छ, सापकोटाको भाषा सरल र सहज छ। शब्दको क्यामेराले मान्छेका दुःख खिच्ने उनको शैली आकर्षक छ।

राजेन्द्र पराजुली 

साभार-हिमाल खबर पत्रीका

२२-२८ असार २०७१

6-12 July 2014

http://nepalihimal.com/article/3049

तपाइँको प्रतिक्रिया